حجت‌الاسلام سید حسین بطحایی، مدرس درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه می‌گوید: ائمه(ع) از دیدگاه ما بیان کننده، مفسر دین، چراغ هدایت و راهنمای مردم در تمام زمینه‌ها به شمار می‌روند. از این رو در زیارت کوتاه و مختصر امام هشتم(ع) که شیخ مفید در کتاب مُقنعه نقل کرده، می‌خوانیم: «اشهد انک الامام الهادی و الولی المرشد» یعنی گواهی می‌دهم که تو پیشوای هدایت کننده و ولی ارشاد کننده هستی.

او اظهار می‌کند: امامان شیعه(ع) اسوه و الگوی فکری، اعتقادی و عملی و اخلاقی هستند و راه نجات در پیروی از آنان است. امام رضا(ع) در معاشرت‌ها و مقاطع گوناگون شیوه‌های ارشادی خاصی به کار می‌گرفت و در رفتار خود اسلام را نشان می‌داد. به طور نمونه امام رضا(ع) همگان را به پرهیز دادن از گناه دعوت می‌کرد. او همواره تلاش می‌کرد تا گناهان و آثار زشت و پلید گناه و پیامدهای آن را یادآور شود. به همین دلیل فهرستی از گناهان کبیره را برای توجه دادن مردم به عواقب آن مطرح نموده که مهمترین آنها عبارتند از: «کشتن دیگران، زنا، دزدی، شراب خواری، ضایع کردن حق پدر و مادر، فرار از میدان جنگ، خوردن مال یتیم، خوردن گوشت مردار،خوردن گوشت خوک، ذبح غیرشرعی و خوردن از آن، نسبت فحشا به کسی دادن، لواط، شهادت دروغ دادن، ناامیدی از پروردگار، تکبر، اسراف، تبذیر، خیانت، سبک شمردن حج (واجب)، جنگ با اولیای دین، مشغول شدن به لهویات، اصرار بر گناه، کم فروشی، قمار، خوردن غذای نجس و...»

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به حفظ مرزهای عفاف تصریح می‌کند: یکی از جلوه‌های تقوا و پرهیزکاری در هر فرد مرزداری او از ارزش‌های دینی است. امام رضا(ع) مصداق و نمونه کامل عملی در این جهت بوده است. نقل شده از بنی هاشم با دختر خردسالش وارد جمعیتی شد که امام نیز در آن جمع حاضر بود. امام از پدر دختر پرسید: سن آن دختر چه اندازه است؟ آن مرد پاسخ داد: پنج ساله است. امام فرمود: این دختر در حضور جمع و در میان مردان نباشد. هم چنین علی بن سوید گوید: به امام رضا(ع) گفتم: من با زنان زیبا روی فراوانی سر و کار دارم و هنگامی که به آنان می نگرم، از زیبایی آنان لذت می برم. امام(ع) فرمود: اگر نسبت صادقه داشته باشی، قصدت لذت جویی نباشد و هدف تو شهوت‌رانی نباشد، مانعی ندارد. مواظب باش که به زنا آلوده نشوی. از موجبات آن بپرهیز، زیرا زنا برکت و ایمان را نابود می سازد.

حجت‌الاسلام بطحایی تاکید می‌کند: امام رضا(ع) به اخلاق نیکو بسیار بها و اهمیت می‌داد زیرا اخلاق نیکو یکی از ارزش‌ها به شمار می‌رود به ویژه در خانواده شرط اساسی خوشوقتی معرفی شده است. حسن بن بشار می گوید: یکی از بستگان من از دخترم خواستگاری کرد. در حالیکه از نظر اخلاقی مناسب بود. من نامه‌ای به امام رضا(ع) نوشتم و در این باره با امام مشورت کردم. حضرت در پاسخ نوشت: اگر بد اخلاق است با ازدواج او موافقت مکن.

او تشریح می‌کند: امام هشتم(ع) به نماز اول وقت اهمیت بسیار می‌داد. در یکی از مجالس مناظره امام(ع) او با فردی به نام عمران صابی که یکی از دانشمندان آن زمان بود، درباره توحید و یگانگی پروردگار با استدلال گفتگو می‌کرد. ظهر فرا رسید. امام(ع) به مامون فرمود: هنگام نماز است. عمران صابی گفت: بحث را قطع مکن. زیرا دلم سوخت و فرو ریخت.

امام تحت تاثیر حرفهای او قرار نگرفت، بلند شد و فرمود: نماز را می‌خوانیم و باز می‌گردیم. از این رو همراهان برخاستند و نماز را خواندند، سپس بازگشتند و بحث علمی را ادامه دادند.

حجت‌الاسلام بطحایی در پایان بیان می‌کند: غرور و تکبر از صفات زشت است و امام رضا(ع) با آن صفات مبارزه می‌کرد. احمد بن ابی نصر بزنطی می‌گوید: امام رضا(ع) مرکب خود را برای من فرستاد، چون به محلی به نام صربا آمدم همه شب را خدمت امام بودم. پس از خوردن شام، برایم رختخواب پهن کردند. امام خود لحاف را رویم افکند و خداحافظی کرد و رفت. من در آن وقت پشت بام بودم. هنگامی که امام رفت. من در دل خود گفتم: من از امام کرامتی دیدم که هیچ کس مانند آن را ندیده است. ناگهانی بانگی برآمد که ای احمد، آقایم را اجابت کن، صدای غلام امام بوده است. نزد امام رفتم. امام(ع) دستم را فشرد و سپس فرمود: امیرالمومنین(ع) که درود خدا بر او باد، به دیدار صعصعه بن صوحان رفت و چون خواست از نزد او برخیزد، فرمود: ای صعصعه بن صوحان، به این که تو را عیادت کردم، بر دیگران مباهات مکن و مواظب نفس خویش باش و گمان کن که مرگت فرا رسیده است و آرزوها تو را به بازی نگیرند. تو را به خدا می‌سپارم و بر تو درود فراوان می فرستم. البته در سیره رفتاری و عملی علی بن موسی‌الرضا(ع) نمونه‌های بسیاری وجود دارد که با تأسی از آنان می‌بتوان جزو پیروان راستین آن حضرت بود.